Trong làng nhạc miền Nam trước 1975, nhắc đến dòng nhạc tình ca, người ta sẽ nghĩ đến nhạc sĩ Ngô Thụy Miên trước tiên. Mỗi bài hát của nhạc sĩ họ Ngô là một màu sắc, hương vị và thanh âm riêng biệt và tất cả đều là ca tụng tình yêu. Tình yêu trong nhạc của ông có thể không trọn vẹn, nhưng tuyệt nhiên không có sự bi lụy hay đau thương nào, thay vào đó là những lời dịu ngọt, êm đềm, vỗ về tình nhân. Vì vậy dòng nhạc Ngô Thụy Miên luôn nhận được sự yêu thích đặc biệt của nhiều thế hệ khán giả.
Hai bài hát đầu tiên mà Ngô Thụy Miên ra mắt công chúng yêu nhạc ở miền Nam thập niên 1960 là bài Chiều Nay Không Có Em (năm ông 17 tuổi) và Mùa Thu Cho Em (khi ông vừa tròn 20 tuổi). Nếu như bài hát đầu tiên được công chúng đón nhận nồng nhiệt, đặc biệt là ở lớp thanh niên, sinh viên thời đó, thì bài hát thứ 2 – Mùa Thu Cho Em – luôn có trong danh sách những ca khúc trữ tình hay nhất về mùa Thu.
Vẻ đẹp cô liêu, trầm lắng và lãng mạn muôn đời của mùa thu đã trở thành nguồn cảm hứng trong hội họa từ thế kỷ 19 qua nét vẽ của Levitan trong bức tranh nổi tiếng Mùa Thu Vàng. Vài mươi năm sau đó, các nhạc sĩ thời kỳ tiền chiến của Việt Nam đã khai phá nền tân nhạc bằng những khúc thu ca bất hủ của Đặng Thế Phong, Văn Sao và sau đó là Đoàn Chuẩn. Thập niên 1960, thế hệ nhạc sĩ miền Nam lại đóng góp thêm rất nhiều bài thu được yêu mến cho đến tận ngày nay, như Cung Tiến với Thu Vàng, Phạm Mạnh Cương với Thu Ca, và Ngô Thụy Miên với Mùa Thu Cho Em.
Em có nghe mùa thu mưa giăng lá đổ
em có nghe nai vàng hát khúc yêu đương
Và em có nghe khi mùa thu tới
mang ái ân mang tình yêu tới
em có nghe, nghe hồn thu nói mình yêu nhau nhé
Em có hay mùa thu mưa bay gió nhẹ
em có hay thu về hết dấu cô liêu
Và em có hay khi mùa thu tới
bao trái tim vương màu xanh mới
em có hay, hay mùa thu tới hồn anh ngất ngây
Nắng úa dệt mi em
và mây xanh thay tóc rối
nhạt môi môi em thơm nồng
tình yêu vương vương má hồng
sẽ hát bài cho em
và ru em yên giấc tối
ngày mai khi mưa ngang lưng đồi
chờ em anh nghe mùa thu tới
Em có mơ mùa thu cho ai nức nở
em có mơ, mơ mùa mắt ướt hoen mi
Và em có mơ khi mùa thu tới
hai chúng ta sẽ cùng chung lối
em với anh mơ mùa thu ấy tình ta ngát hương…
Mùa thu của Văn Cao là nỗi buồn trong Buồn Tàn Thu, nỗi cô liêu trong Thu Cô Liêu. Mùa thu của Đặng Thế Phong càng sầu thảm hơn với Vạn Cổ Sầu, còn mùa thu của Đoàn Chuẩn là những nỗi niềm tự sự: “Có những đêm về sáng, đời sao buồn chi mấy cố nhân ơi”… Với Ngô Thụy Miên, mùa thu lúc nào cũng đẹp, dịu dàng, êm ái và ngát hương như những lời thủ thỉ, tình tự với người yêu:
“Em có nghe mùa thu mưa giăng lá đổ
em có nghe nai vàng hát khúc yêu đương…”
Cái tinh tế trong nhạc cảm của Ngô Thuỵ Miên là đã nghe được cả tiếng nai vàng hát trong “mưa giăng lá đổ”. Trong tiếng mưa rả rích của mùa thu, tiếng gió thổi, tiếng lá bay lạo xạo, tâm hồn trinh nguyên của người nghệ sĩ còn nghe được cả tiếng nai vàng hát, rồi còn là hát khúc yêu đương nữa. Đó là tài năng thiên bẩm của người nghệ sĩ, dễ dàng rung cảm trước thiên nhiên, hay là chính chàng trai đang hát khúc yêu đương tỏ tình rồi đổ tội cho con nai vàng ngơ ngác?
Không những vậy, người nhạc sĩ còn mượn cái hồn thu lãng đãng để rót mật vào tai người yêu:
em có nghe nghe hồn thu nói mình yêu nhau nhé…
Mùa thu với màu vàng của nắng, màu úa của lá, màu xanh của cỏ cây còn trơn ướt những giọt sương mai, một bức tranh tuyệt đẹp. Có phải vì vậy mà các nhạc sĩ hay tỏ lời yêu thương vào cái mùa của lãng mạn này.
Em có hay mùa thu mưa bay gió nhẹ
em có hay thu về hết dấu cô liêu
Và em có hay khi mùa thu tới
bao trái tim vương màu xanh mới
em có hay, hay mùa thu tới hồn anh ngất ngây
Mùa thu được trải ra đẹp đẽ và dịu dàng để dìu gót giai nhân. Tình cảm mà chàng trai mang đến thật ân cần, nhẹ nhàng và đầy sức sống, đó là “trái tim vương màu xanh mới”. Mùa mới đã sang, nên tình yêu cũng cần sang một trang mới, khi hồn người đang say đắm và ngất ngây rồi.
Trong cơn say đó, có lẽ chàng trai đã không còn phân biệt được đâu là mùa thu, đâu là người tình nữa, vì dường như cả hai đã hòa thành một:
Nắng úa dệt mi em
và mây xanh thay tóc rối
nhạt môi môi em thơm nồng
tình yêu vương vương má hồng…
Tiếp theo đó là lời “hứa hẹn”. Không biết là cô gái đã nhận lời yêu chưa, mà chàng trai đã mơ mộng về một ngày có thể vỗ về nhau yên giấc tối, rồi nhắn nhủ những câu chờ nhau:
sẽ hát bài cho em
và ru em yên giấc tối
ngày mai khi mưa ngang lưng đồi
chờ em anh nghe mùa thu tới…
Em có mơ mùa thu cho ai nức nở
em có mơ mơ mùa mắt ướt hoen mi
Và em có mơ khi mùa thu tới
hai chúng ta sẽ cùng chung lối
em với anh mơ mùa thu ấy tình ta ngát hương…
Chàng trai rón rén hỏi người yêu rằng trong giấc thu nhẹ nhàng chiều nay, người có đang mơ về những mùa xưa nức nở và mắt ướt hoen mi, hay là sẽ mơ về một tương lai cùng nhau chung lối? Người ta vẫn bảo rằng nếu cuộc sống này buồn tẻ quá thì hãy mở lòng đón nhận tình yêu. Vì khi yêu, trái tim sẽ bừng dậy cùng những hương vị thanh khiết nhất của cuộc đời: em với anh mơ mùa thu ấy tình ta ngát hương…
Nhưng nếu không thể, thì người cũng hãy nhớ rằng ở lưng đồi kia ta vẫn đợi, và nghe những mùa thu đang tới. Hãy nhớ:
ngày mai khi mưa ngang lưng đồi
chờ em anh nghe mùa thu tới
Trọn vẹn cả bài hát này là một lời tỏ tình rất ý nhị. Năm mươi năm qua, không biết có bao nhiêu người đã mượn bài hát này để tỏ tình, chỉ biết rằng chính nhạc sĩ Ngô Thụy Miên đã nhận định rằng đây là bài hát đã mang tên tuổi của ông đến với công chúng yêu nhạc hồi thập niên 1960-1970, và là một trong những bài tình ca được yêu cầu nhiều nhất trên đài phát thanh thời đó.
Đông Kha (Ghi rõ nguồn nhacxua.vn khi copy bài viết)